W podeszłym wieku dobre odżywianie, to jeden z kluczowych czynników dla zachowania zdrowia oraz dobrego samopoczucia. Niestety seniorzy z różnych przyczyn nie przestrzegają zasad dobrego odżywiania, często nie widzą również przyjemności w jedzeniu i piciu, a pojawiające się zaburzenia smaku sprawiają, że coraz mniej rzeczy im odpowiada. Osoby starsze cierpią często na rozmaite schorzenia, mogą pojawić się zaburzenia poczucia czasu i komunikacji, dlatego przestrzeganie regularności i systematyczności spożywania posiłków może sprawiać im kłopot. W tych przypadkach niezastąpione mogą okazać się pewne zasady żywieniowe, które warto wdrożyć w codziennym życiu seniorów i ich opiekunów.
Zasada 1. Dieta lekkostrawna
Dietę lekkostrawną powszechnie określa się jako sposób żywienia, będący modyfikacją diety tradycyjnej. Głównymi celami diety są:
- odciążenie przewodu pokarmowego lub konkretnego, chorego narządu,
- łagodzenie dolegliwości ze strony układu pokarmowego,
- poprawa stanu zdrowia.
Dietę lekkostrawną stosują m.in. osoby z chorobami żołądka i jelit, z chorobami przyzębia, a także seniorzy po przebytych zabiegach chirurgicznych.
Produkty dozwolone:
Produkty niedozwolone:
- białe pieczywo, najlepiej czerstwe,
- płatki owsiane, drobne kasze (kasza jaglana, kasza manna) i ryż,
- jogurty, maślanki, zsiadłe mleko,
- biały, chudy ser, jajka na miękko,
- mięso – chude mięso (cielęcina, kurczak, indyk) i ryby (dorsz, sandacz),
- warzywa i owoce – duszone, pieczone lub gotowane (rozdrobnione lub przetarte) warzywa oraz miękkie owoce bez skórek i pestek,
- tłuszcze – masło, oliwa i oleje roślinne wysokiej jakości, tłoczone na zimno: np. olej lniany,
- napoje – woda mineralna niegazowana, kompoty z owoców bez dodatku cukru, surowe soki owocowo-warzywne bez dodatku cukru,
- przyprawy – tylko łagodne, tj. pietruszka, zielony koper, majeranek, kminek, tymianek, bazylia, lubczyk, rozmaryn, cynamon.
- produkty zbożowe – pieczywo na zakwasach (szczególnie razowe, żytnie), grube kasze,
- nabiał – tłuste sery, w tym sery żółte i pleśniowe,
- mięso – tłuste mięsa (wieprzowina, gęsina, kaczka), ryby (łosoś), tłuste i wędzone wędliny oraz garmaż,
- warzywa i owoce – warzywa surowe, strączkowe i kapustne, z owoców niewskazane są m.in. gruszki i śliwki,
- tłuszcze – potrawy smażone,
- napoje – woda i napoje gazowane oraz słodzone, mocna kawa i herbata,
- słodycze – wszystkie przetworzone produkty z dodatkiem dużej ilości cukru, którego zamiennikiem powinien być miód.
Zasada 2. Regulamin diety seniora
Posiłki na piątkę – jedz około 5 posiłków dziennie.
Dwa litry wody – około 2 litrów płynów dziennie (wraz z wiekiem zmniejsza się pragnienie, ale jednocześnie wzrasta zapotrzebowanie na płyny).
Mniejsze porcje – wielkość porcji powinna być o 1/4 mniejsze, niż wcześniej.
W diecie powinny dominować warzywa i ryby, które zawierają Niezbędne Nienasycone Kwasy Tłuszczowe.
Błonnik sprzymierzeńcem – należy postawić na produkty zawierające błonnik, jednak ze względu na problemy z uzębieniem trzeba ograniczyć twarde chleby razowe i twarde owoce.
Ograniczyć spożycie cukrów prostych, soli, mięsa, tłuszczy zwierzęcych, alkoholu.
Zasada 3. Suplementacja witamin i leki
Z wiekiem zmniejsza się zapotrzebowanie na energię, a zwiększa na witaminy i składniki mineralne, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu osób starszych. Niestety, pokrycie ich dziennego zapotrzebowania wyłącznie z pożywienia jest z wiekiem coraz trudniejsze. Z tego powodu zalecane jest uzupełnienie diety suplementami. Najczęstszym problem w śród seniorów w Polsce jest niedobór witaminy D, niezbędnej do prawidłowego funkcjonowania wielu narządów. Dzięki niej organizm przyswaja wapń, zapobiegający złamaniom, hamuje procesy zapalne, rozwój nadciśnienia i miażdżycy, stanowi ona również ochronę przeciwnowotworową.
Każdą suplementację należałoby oczywiście wcześniej omówić z lekarzem pierwszego kontaktu.
Wiele leków wchodzi w interakcję z różnymi produktami spożywczymi. Ważne jest więc, by czytać ulotki załączone do leków i w razie konieczności robić co najmniej 2 godzinną przerwę między posiłkiem a używanym lekiem.