Demencja, również znana jako otępienie starcze, to zespół objawów spowodowanych zmianami zachodzącymi w mózgu. Charakteryzuje się zmniejszaniem się sprawności umysłowej i poznawczej, które wynika ze zmian powstałych w mózgu. Termin pochodzi od łacińskiego dementia i dosłownie oznacza „bez rozumu”. U chorych dochodzi do upośledzenia funkcji intelektualnych: problemów z pamięcią, spowolnienia myślenia, zdolności orientacji oraz różnego rodzaju zaburzeń zachowania. Chory może również całkowicie zmienić sposób myślenia. Warto mieć świadomość, że pod pojęciem demencji kryje się tak naprawdę wiele różnych jednostek chorobowych, takich jak: Alzheimer, Parkinson czy choroba Picka. Szacuje się, że na demencję choruje około 400 tys osób, a częstość występowania choroby rośnie z wiekiem (choruje nawet 25% osób po 85. roku życia).
Różnica między zapominaniem a demencją
Z pewnością nie raz zdarzyło Ci się zostawić parasolkę w autobusie czy zapomnieć o urodzinach kogoś bliskiego. U osób starszych bardzo często Jednak u osób w dojrzałym wieku problemy z pamięcią są bardziej powszechne, jednak nie zawsze oznaczają one demencję.
Więc czym więc różni się zapomnienie od demencji?
Osoba chora nie tylko zapomina zabrać parasola z autobusu, zapomni nawet, że w nim jest. Charakterystyczne dla osób chorych na otępienie starcze jest, że zapominają nazwiska swoich bliskich, nie rozpoznają ich oraz mylą osoby. Mimo,że osoby chore na demencję nie pamiętają co robiły wczoraj, bardzo lubią za to mówić o przeszłości, którą przypominają sobie zwykle bez problemu (przynajmniej w początkowych etapach demencji).
Demencja starcza – objawy
Demencja starcza to zbiór objawów o charakterze psychicznym, które nie pozwalają pacjentowi normalnie funkcjonować. Pogłębiają się one wraz z postępowaniem choroby. Najbardziej powszechnym objawem demencji są zanik pamięci. Inne objawy demencji to w szczególności:
- trudności w nabywaniu i zapamiętywaniu nowego materiału – powtarzanie tych samych treści, gubienie przedmiotów, zapominanie o bieżących wydarzeniach, które miały już miejsce lub o umówionych spotkaniach, incydenty zagubienia w znanej przestrzeni, trudności w zrozumieniu obrazów i relacji przestrzennych (np. podopieczny często pyta, gdzie jest jego kawa);
- zanik umiejętności właściwej oceny sytuacji i podejmowania decyzji – trudności w zrozumieniu możliwości pojawienia się niebezpieczeństwa, podejmowaniu decyzji, planowaniu, wykonywaniu złożonych zadań, gospodarowaniu pieniędzmi (np. podopieczny uważa, że jest lato mimo, że za oknem jest zima);
- zaburzenia funkcji wzrokowo-przestrzennych – niemożność rozpoznawania twarzy czy przedmiotów codziennego użytku, trudności w wykonywaniu codziennych czynności (np. podopieczny sprawia wrażenie jakby dany przedmiot widział pierwszy raz);
- deficyty w zakresie funkcji językowych – przekręcanie znaczenia słów, stosowanie wyrażeń o zupełnie innym znaczeniu, problem z doborem słów, błędy w czytaniu i w piśmie (np. podopieczny ma problem z ułożeniem zdania).
Demencja – poziomy otępienia
Wyróżnia się 3 poziomy otępienia (uwzględniające uszczegółowienie ciężkości poszczególnych zaburzeń): lekkie, umiarkowane, głębokie. Poszczególne etapy różnią się między sobą objawami oraz ich nasileniem.
Otępienie lekkie
Chory przede wszystkim ma problemy z pamięcią, nie jest sobie w stanie przypomnieć imion najbliższych osób oraz zdarza mu się również zapominać o umówionych spotkaniach. Występujące zaburzenia różnych procesów poznawczych mogą wpłynąć na problemy w przetwarzaniu i zapamiętywaniu. Ponadto zdania wypowiadane przez osobę dotkniętą demencją nie zawsze mają sens, ponieważ chorzy zapominają znaczenia poszczególnych słów. W początkowym stadium otępienia u około 70-90% chorych występują zmiany nastroju objawiającym się: drażliwością, wahaniem, obniżonym nastrojem i zaburzeniami emocjonalnymi, a rzadziej stanem depresyjnym.
Otępienie umiarkowane
W drugim etapie choroby problemy z pamięcią jeszcze bardziej się nasilają. Chory nie jest sobie w stanie przypomnieć, co robił dzień wcześniej. Otępienie umiarkowane charakteryzują trudności w wykonywaniu podstawowych obowiązków życiowych, takich jak ubieranie się, spożywanie posiłków czy utrzymywanie higieny osobistej. Chory zaczyna bać się znanych głośnych dźwięków (np. klakson, szczekanie psa). Aktywność chorego jest krótkotrwała i gwałtowna – trudno przewidzieć jego kolejne ruchy. Zdarzają się zaburzenia równowagi, a także przykurcze mięśni. Niemal połowy chorych na tym etapie rozwoju demencji doświadcza najczęściej objawów psychotycznych do których zalicza się: omamy (wzrokowe i słuchowe), urojenia (ksobne, prześladowcze), zespół błędnego rozpoznawania (rozmawianie z lustrem lub z TV).
Otępienie głębokie
Trzeci etap, przebiega u chorych najciężej. Demencja całkowicie przejmuje kontrolę nad życiem chorego, jest on całkowicie zależny od innych osób. Wymaga całodobowej opieki i pielęgnacji. Traci on kontakt z otoczeniem oraz innymi osobami – nie poznaje on swoich najbliższych. Zaburzenia te mogą doprowadzić do urojeń i paranoi. Na tym etapie chory często nie potrafi sam siadać czy jeść. Nie jest w stanie przekazać konkretnej informacji.
Demencja – leczenie
Demencja starcza u każdego rozwija się w sposób indywidualny – u niektórych pacjentów jest to kilka, a nawet kilkanaście lat, a u innych objawy postępują bardzo szybko. Demencja jest chorobą nieuleczalną. Nie ma lekarstwa, które mogłoby pomóc lub powstrzymać postęp choroby. Leczenie demencji polega przede wszystkim na łagodzeniu jej objawów i poprawie jakości życia chorego.
Demencja odnosi się do utraty pamięci oraz innych zdolności intelektualnych. Jest to poważna choroba, która bardzo szybko może zmienić nasze życie. Opiekując się osobą chorą na demencję bardzo ważna jest cierpliwość i zrozumienie, że zachowanie osoby chorej nie jest spowodowane jej złymi intencjami, a procesem chorobowym. Nie należy kłócić się z podopiecznym i udowadniać, że nie ma on racji. Warto zwracać się do chorego miłym, spokojnym głosem i spróbować odwrócić jego uwagę od czynników które wywołuje negatywne emocje.
