Demencja, zwana także otępieniem, jest przewlekłą postępującą chorobą mózgu. Charakteryzuje się spadkiem wszystkich funkcji poznawczych i wyrażania siebie. Towarzyszą jej zmiany emocjonalne: lęk, drażliwość, zmiany osobowości, utrata szacunku dla samego siebie, depresja, wahania emocjonalne. Osoba chora może również całkowicie zmienić sposób myślenia. Jest to poważna choroba i stanowi zagrożenie dla życia.
Opiekunowie osób chorujących na demencję często doświadczają agresji z ich strony. Zachowania agresywne bywają skierowane są nie tylko do personelu medycznego, ale także najbliższej rodziny seniorów.
Co najczęściej jest powodem pojawiającej się agresji?
Objawy demencji starczej możemy podzielić na objawy neuropsychologiczne, jak na przykład: zaburzenia pamięci, mowy, wykonywania czynności nam znanych, odbierania rozmaitych bodźców czuciowych oraz objawy psychopatologiczne. Wśród nich wyróżniamy zaburzenia zachowania oraz psychiczne, takie jak depresja, stany lękowe, urojenia, omamy i halucynacje. Występują one przede wszystkim dlatego, że senior traci poczucie rzeczywistości. Dla osób chorych na demencję często krzyki i gwałtowne reakcje są jedynymi ze sposobów komunikacji. Rzadko widzą możliwość innej komunikacji. Przejawy agresji pojawiają się najczęściej, gdy senior się czegoś lub kogoś boi albo przed kimś lub przed czymś ucieka. Może też uważać, że jest prześladowany, może widzieć lub słyszeć coś, czego nie ma. Zmiany w jego zachowaniu przeważnie odpowiadają na sytuacje w jego otoczeniu, np. głośna rozmowa, podniesiony tonu głosu lub przeklinanie. Osoba chora przestaje rozumieć świat oraz ma poczucie, że czegoś w jego obecnym życiu lub w danej sytuacji brakuje. Nie potrafi sobie z tym poradzić. Osoba chora nie wie, w jakim czasie się znajduje, nie pamięta, ile ma lat, nie wie, kim są ludzie wokół niej. Dla chorego te wszystkie zachowania są logiczne i oczywiste. Objawy przypominają zaburzenia osób z chorobą psychiczną. Należy jednak pamiętać, że w rzeczywistości nie jest to psychoza, ale demencja.
Jak reagować na zachowania agresywne? Jak im zapobiegać?
Określone zachowanie seniora mają zawsze swoją przyczynę. W większości przypadków nagłe reakcje połączone z agresją sygnalizują nam, że chory odczuwa niepewność, lęk lub brak czegoś dla niego ważnego. Opiekun musi odpowiednio interpretować tego typu zachowania i reagować na nie adekwatnie. Niezbędnym elementem jest obserwacja oraz analizowanie na bieżąco, czy wszystkie potrzeby seniora są zaspokojone. Warto zwrócić uwagę na to, które z naszych zachowania wywołują tak emocjonalne reakcje. Pomoże to w szybkim wyeliminowaniu stresu u osoby z demencją.
Należy pamiętać, aby podczas komunikacji z osoba chorą zachować spokojny ton głosu, uniknąć wybuchu emocji – krzyk nie jest sprzymierzeńcem. Warto w niektórych sytuacjach zgodzić się z podopiecznym i przytaknąć. Niezależnie od tego czy ma rację, osobie chorej łatwiej będzie się uspokoić, gdy zauważy pojednawczą postawę. Warto choremu dać czas na ochłonięcie i uspokojenie się. Opiekun może rozpocząć zupełnie inny temat rozmowy, przyjacielskim tonem, co wprowadzi chorego w lepszy nastrój.
Opiekując się osobą chorą na demencję warto zachować rutynę dnia codziennego, redukując do minimum nagłe zmiany i napięcia oraz stres podopiecznego. Istotne, jest także, aby wzmacniać komunikaty pozawerbalnie. Hałas łatwo może wywołać u podopiecznego niepokój. Gdy podopieczny jest zdenerwowany, rozdrażniony, pobudzony, ponieważ jednocześnie słyszy radio, telewizor, głosy osób ze swojego otoczenia, zazwyczaj reaguje agresywnie lub złośliwe. Odpowiednim działaniem jest ograniczanie bodźców, które mogą stresować osobę chorą. Jak również pozwolić podopiecznemu usłyszeć, zobaczyć czy poczuć to, na czym w danej chwili szczególnie nam zależy. Komfort chorego to także zadbanie o jego psychikę między innymi poprzez unikanie wywoływania u niego negatywnych odczuć, takich jak poczucie wstydu, które mogą szybko przerodzić się w agresję. Powinno się zrezygnować z tak zwanego “testowania pamięci” osoby z demencją.
Zapobieganie agresji nie musi być tak trudne, jak może się wydawać na pierwszy rzut oka, jednak konieczna jest do tego baczna obserwacja chorego oraz duża doza cierpliwości. Agresji można zapobiegać, a w skrajnych sytuacjach należy umiejętnie i rozważnie na nią reagować.
